Gewijd der Jeugd voor taal en deugd
Het onderwijs in de Nederlandse taal op de lagere school, 1750-1850
Dit proefschrift gaat over het taalonderwijs in Nederland. Het geeft antwoord op de vragen als: Welke rol speelde het onderwijs in de ontwikkeling van het Nederlands tot standaardtaal? Hoe leerden kinderen in de achttiende en negentiende eeuw lezen en schrijven? Met welke taalnormen kregen zij daarbij te maken?
De overgang van de achttiende naar de negentiende eeuw was een periode van grote politieke en maatschappelijke veranderingen. Onder invloed van de idealen van de Verlichting werden bestuur en organisatie van Nederland ingrijpend vernieuwd. Onderdeel van deze vernieuwing waren hervormingen op het gebied van taal en onderwijs. De taal werd in toenemende mate beschouwd als het bindmiddel van de nationale samenleving; de regels van de taal werden dan ook voor het eerst op gezag van de overheid vastgelegd. Tegelijkertijd werd het onderwijs beschouwd als belangrijk middel in de vorming van deugdelijke, nationale burgers. In de eerste schoolwetten werden de organisatie en pedagogiek van het onderwijs op nieuwe leest geschoeid.
Op school moest ieder kind, ongeacht zijn of haar afkomst, de nationale taal leren. Lezen, schrijven, kennis van de grammatica en beschaafd spreken waren daarbij de belangrijkste onderdelen. Op basis van rapporten van de onderwijsinspectie, pedagogische literatuur en schoolboeken schetst dit proefschrift een beeld van de theorie en praktijk van het taalonderwijs op de lagere school in Nederland tussen 1750 en 1850.
